Akülerde kullanılan genel kavramlar nelerdir?
Genel Tanımı ile bir hücre veya akünün kapasitesi (mevcut şarj miktarı) amper-saat (Ah) olarak ifade edilir. Amper elektrik akımını ölçmekte kullanılan bir birimdir; bir devreden bir saniyede geçen enerji coulombunu ifade eder. Bir akünün kapasitesinin ölçümü, akü terminal voltajına (1.75v/hücre) erişene değin sabit bir deşarjla boşaltılması ile yapılır. Bu işlem 25C sabit sıcaklıkta normal oda şartlarında yapılır. Kapasite, terminal voltaja erişilen deşarj akımının zamanla çarpılması ile elde edilir.
Bilinmesi gereken başka bir kavram ise NOMINAL VOLTAGE veya HR (Hour Rate=Saat Oranı) dır. Akünün sağlayabileceği enerjiyi "rated (ölçülebilen) akım" olarak adlandırırlar. Akü bilgi dokümanlarında genllikle 1 saat, 3 saat, 10 saat ve 20 saat değerleri verilir. Bir akü için 200Ah (10 saat ölçülebilir) değer deklare ediliyor ise, bu akü standart koşullarda 10 saat boyunca 20Ah akım verebilir demektir. Alternatif olarak, deşarj değeri C değeri olarak da verilebilir; 1C değeri, akünün deklare edilen kapasitesi kadar akımın 1 saatlik deşarjı sonucu oluşan durumu anlatır. 100Ah'lık bir aküden bir saat boyunca 100Ah güç çekilirse (deşarj edilirse), işlem sonunda aküde kalan güç 1C değeridir.
Örneğin, 5Ah bir akünün 5Ah olarak adlandırılması için 20 saat süre ile saatte 1Ah çıkış yapabiliyor olması gerekir. High Rate akülerde bu hesaplama 10 saat üzerinden yapılır. High Rate akü 10 saat süre ile 2 Ah çıkış verebilen aküdür. Örnek:
- WP26-12 20H (saat oranı) toplam 26Ah
- KPH75-12N 10H (saat oranı) toplam 75Ah
Genel olarak aküler yavaş ve düzenli akımda deşarj olduklarında en iyi performansı verirler. Hızlı deşarj durumlarında daha düşük kapasiteli performans gösterirler.
Bir kurşun asit akünün kullanım ömrü içerisinde kullanılan kurşun plakaların kalınlığı ile doğru orantılıdır. Kullanım süresince ortaya çıkan kimyasal tepkimeler ile akü içindeki kurşun aşınır ve eksilir. Genel mantık olarak, daha yüksek kurşun kullanılan bir akü tasarımı size, daha fazla sayıda şarj-deşarj sağlar; bu da daha uzun kullanım ömrü demektir.
Dünya analogdan dijitale doğru dönüşürken, akülerden beklenen işlevler de çeşitlenmiştir. Sabir bir akım çekme gereksinimi olan analog araçların tersine, dijital ekipmanlar kısa ve aşırı anlık akımlar çekerler.
Dijital ekipman kullananlar için önemli bir bilgi akünün iç rezistansıdır. Miliohm birim ile ölçülen rezistans, bu tür kullanımlarda akü ömrünü belirlemek için önemli bir kritere dönüşür. Rezistans değeri ne kadar düşük olursa, akü talep edilen ani akımları arz ederken daha az baskı altında olur. Yüksek rezistans değeri, mevcut enerjinin istenen anlık ani taleplere doğru olarak arz sağlayamamasına ve "düşük akü değeri" uyarısına neden olur.
Akü türleri nelerdir? Kaç çeşit akü vardır?
SLA (Sızdırmaz Kurşun Asitli Akü) ve VRLA (Valf kontrollü Kurşun Asitli Akü) terimleri aynı tip akü için kullanılan iki kısaltmadır. Temel özellikleri
- Sızdırmaz oluşları,
- Bakım Gerektirmemeleri
dir. Bu tür akülerin ayırıcı özelliği, akü kasası içinde yer alan, aşırı basınç durumlarında otomatik gaz çıkışı sağlayan vanalardır. Basıncın oluşmasına neden olabilecek nedenler arasında en sık rastlananı kısa devre sonucu aşırı şarj yaşanmasıdır. Bu nedenle aküler tamamen kapalı, havasız oda, kabin, dolap gibi ortamlarda şarj edilmemelidir.
AGM (Absorbed Glass Mat=Emdirilmiş Fiber-Cam Kalıp) tipi akülerde, yukarıdaki özelliklere ek olarak, kurşun levhalar arasına yerleştirilmiş fiber-cam süngerimsi bir tabaka vardır.
SLA veya VRLA veya AGM aküler üretim sırasında kasa, kurşun, asit bileşenlerinin sonradan açılamayacak şekilde imal edilir. Bu nedenle “Bakım gerektirmeyen” olarak adlandırılır.
GEL Aküler, mimari itibarı ile AGM aküler ile aynı şekilde imal edilmelerine karşın, aralarındaki temel fark: Kuru akülerde elektrolit olarak kullanılan SIVI madde yerine GEL akülerde jel kıvamında başka bir bileşik kullanılır. Bu jel madde, akü boşken sıvılaşır, doldurulduğunda katılaşır. Ek olarak, plaka yapısı da farklıdır. Aynı boy ve kilogramda Kuru bir akü, jel aküden daha fazla güç verir; örneğin aynı ölçülerdeki 100Ah kuru akünün aynı ölçülerdeki jel karşılığı 85Ah’dir. Buna karşın, yavaş deşarj ortamlarında kullanıldığında ve/veya yüksek ısılarda Kuru akülerden çok daha uzun ömürlü ve performanslı olurlar.
Akü şarj yöntemi nasıl olmalıdır?
|
UYGULAMA
|
STANDBY KULLANIM
|
DÖNGÜSEL KULLANIM
|
|
Şarj Yöntemi
|
Sabit voltaj
|
|
Voltaj Ayarı (v/cell)
|
2.25~2.30
|
2.40~2.50
|
|
Isı Faktörü
|
-3.0mV/oC/hücre
|
-5.0mV/ oC /hücre
|
|
Max. Şarj akımı (CA)
|
0.3
|
0.4
|
|
Şarj Süresi
|
24s
|
16s
|
|
20s
|
10s
|
|
Isı (oC)
|
-15 oC - 40 oC
|
LONG Akülerin yüksek performansı ve uzun kullanım ömrü doğru şarj yapılmasına bağlıdır. Uygun olmayan şarj yöntemi veya yetersiz şarj ekipmanı akü ömrünün kısalmasına ve/veya performans düşüşüne neden olur.
Herhangi bir konvansiyonel şarj tekniği kullanılabilir ancak maksimum kullanım ömrü ve kapasitesi için; kabul edilebilir şarj süreleri ve kesinlikle sabit akım/sabit voltaj şarjı önerilmektedir.
Akünün tamamen şarj edilebilmesi için bir önceki DEŞARJ miktarının 105-120% si kadar bir miktar gereklidir.
Akü şarj voltajı artan ısı ile ters orantılı şekilde düşer; aynı şekilde azalan ısı ile ters orantılı şekilde artar. 5 oC(41 oF) altında veya 35 oC(95 oF) üzerinde ısılarda şarj voltajı için ısı kompansesi (marjı) gereklidir. Oda sıcaklığında ısı kompansesi gerekli değildir.
Fazla şarj yapılmamalıdır. Çok yüksek şarj voltajı durumunda aşırı akım akünün tamamen şarj olması sonrası elektrolit içindeki suyun bozulmasına ve böylece akünün standart ömründen önce kullanım ömrünü tamamlamasına neden olur.
Yetersiz şarj yapılmamalıdır. Akü şarj voltajı çok düşük olduğunda şarj akımı akü tamamen dolmadan duracak ve kurşun sülfatın bir kısmının plakalar üzerinde kalmasına neden olarak kapasite kaybına neden olacaktır.
Önerilen Şarj Sıklığı ve Yöntemi
|
Depolama Sıcaklığı
|
Şarj Sıklığı ve Yöntemi
|
|
20o C Altında
|
9 ayda bir 2.4 V/hücre ile 16 saat
|
|
20o C – 30o C
|
6 ayda bir 2.4 V/hücre ile 16 saat
|
|
30o C Üzerinde
|
5 ayda bir 2.4 V/hücre ile 16 saat
|
Akünün yapısı ve ölçü terimleri nelerdir?
L (Lenght): Uzunluk
W (Width) Genişlik
H (Height): Yükseklik
HT (Height Terminal): Terminal Yüksekliği
|
Ölçüler milimetre (mm) ve
inch (in) olarak verilir.
|
Akülerin kullanımında dikkat edilecek çevresel ve yasal zorunluluklar nelerdir?
Akünüz içerisinde kurşun ve sülfirik asit barındıran sızdırmaz bir kutudur. Bir akünün ağırlığının yaklaşık %65’ı kurşundan, %16’sı asitten, %14’u plastikten ve %5’i diğer metal malzemelerden oluşur.
Kurşun, akü kullanıldıkça (şarj-deşarj edildikçe) korozyona uğrayan ve eksilen bir maddedir. Buna rağmen, akü ömrü tamamlandığında akü içerisinde geri kazanılabilecek oran %80’lere kadar çıkabilir. Türkiye’de kullanılan kurşun, büyük oranda geri kazanılmış kurşundur.
Yasal olarak, tüm ithalatçı ve üreticiler, kullanıma soktukları kurşun miktarı kadarını geri kazandıracak önlemleri almak zorundadır. Bu amaçla, bu firmaların bu yükümlülüğünü yerine getirecek birlikler oluşmuştur. Firmamız, atık pil ve akümülatörlerle ilgili olarak Tüm Aküder (Tüm Akü İthalatçıları ve Üreticileri Derneği) üyesidir. Bu birliğin görevi, üyelerin geri kazanım işlemlerini sağlayacak firmaları yetkilendirmek, denetlemek ve koordine etmektir.
İthal ettiğimiz ürünler, TümAküder tarafından yetkilendirilmiş geri kazanım firmalarında işlem görmektedir.
Geri kazanım noktasına iletmediğiniz her akü ile çevreye zarar verirsiniz:
* Sülfürik asitin ve plastiklerin yanması ile havaya toksik hava emisyonu yayılır, yanlış depolanması ile yeraltı suları ve toprak zehirlenir.
* Geri kazanılmayan her bileşen için yeni üretim gerekir; yeniden enerji kullanılır ve karbon emisyonuna neden olursunuz
Satın aldığımız akünün geri kazanım noktalarına döndüğünden emin olunuz. Firmamız satılan her ürün için bir “Geri kazanım Taahhütnamesi” düzenler. Yasal zorunluluk olarak, ömrünü tamamlamış ürünü firmamıza iade etmelisiniz; veya geri dönüşüm noktasına ulaştırmalısınız. Bu işlemler için düzenlenen belgeleri saklamalısınız.
LONG Akülerde kullanılan terminal tipleri
LONG Akülerde kullanılan terminal tipleri
LONG aküler yüksek nitelikte geçirgenlik özelliklerine sahip metal konektörler ile üretilir. Standart olarak sunulan konektör tipleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Standart konektörler dışında talep edilebilecek konektör tipleri minimum sipariş adetleri (palet adedi) sınırlaması ile sipariş edilebilir ve 8-12 hafta içinde teslim edilebilir.
